Niewydolność limfatyczna
Wyróżniamy dwa typy obrzęków::
- obrzęk chłonny: nadmierne nagromadzenie się płynu w przestrzeni tkankowej, wskutek utrudnionego odpływu płynu tkankowego przez naczynia chłonne w następstwie uszkodzenia tych naczyń. Uszkodzenie może dotyczyć każdego odcinka naczyń chłonnych,
- obrzęk limfatyczny: dotyczy głównie kończyn dolnych i górnych. Powszechnie przyjęty jest podział na obrzęk chłonny, wtórny i pierwotny.
Gromadzenie się płynu z nieprawidłowo wysoką zawartością białka w tkankach oraz intensywna reakcja tkanek jest przyczyną obrzęku. Obecnie nie jest znana metoda skutecznego leczenie obrzęku chłonnego, stąd celami leczenia zachowawczego i chirurgicznego jest zmniejszenie obrzęku, jego stabilizacja, zapobieganie powikłanio oraz poprawa funkcji i wyglądu kończyny. Metody operacyjne leczenia obrzęku chłonnego nie mają charakteru przyczynowego i dlatego wyniki nie są zadawalające. Stąd szczególnego znaczenia nabiera leczenie zachowawcze, profilaktyka i leczenie powikłań. Pacjent w leczeniu musi być aktywnym partnerem a nie tylko biernym obserwatorem. Powinien znać cele leczenia i metody ich osiągnięcia. Ucisk zewnętrzny tzw. kompresjoterapia jest nieodzownym elementem leczenia obrzęku limfatycznego kończyn. Stosowanie opasek elastycznych w formie bandażowania wielowarstwowego jest wskazane w obrzękach o dużym nasileniu ze współistniejącymi owrzodzeniami i zniekształceniami obrzękowymi. Metody te jednak nie mogą być stosowane w przypadkach współistniejącej ostrej zakrzepicy żylnej, zaawansowanej niewydolności krążenia, w ostrym stanie zapalnym i w zaburzeniach obwodowego krążenia tętniczego.
Postępowanie zachowawcze chroni przed wystąpieniem powikłań, może zatrzymać rozwój obrzęku a nawet doprowadzić do jego zmniejszenia:
- higiena kończyn – zachowanie bezwzględnej ostrożności w życiu codziennym podczas wykonywania podstawowych prac domowych, podczas pielęgnacji paznokci rąk i stóp, ochrona skóry przed przypadkowym zadrapaniem lub zranieniem, unikać ukąszeń owadów, unikać zakażeń. W tym celu należy stosować rękawice ochronne, właściwe i prawidłowe dopasowanie ubrań i obuwia, dbanie o higienę skóry. Nie korzystać z sauny, unikać nasłonecznienia,
- ułożenie kończyn 15 cm powyżej klatki w nocy i w czasie odpoczynku zwiększa odpływ wody z tkanek oraz zmniejsza filtrację kapilarną wskutek obniżenia ciśnienia hydrostatycznego,
- tzw. wyroby uciskowe – zakładane przed wstaniem z łóżka trzymając kończynę w pozycji poziomej. Zapobiega to gromadzeniu się płynu w tkankach bezpośrednio po przybraniu pozycji poziomej,
- chodzenie, szybki marsz powoduje zwiększenie odpływu płynu nagromadzonego w tkankach, w następstwie działania tzw. pompy mięśniowej, niewskazane jest stanie czy długotrwałe siedzenie,
- stosowanie środków moczopędnych jest z reguły przeciwwskazane. Środi te powodują uruchomienie wody z tkanek, natomiast nie powodują uruchomienia białka nagromadzonego w tkankach z zastojem chłonnym.
Leczenie farmakologiczne obrzęków:
- przewlekła antybiotykoterapia w przypadku zapalenia naczyń chłonnych w kończynie z zastojem chłonnym, który należy rozpocząć natychmiast w dużych dawkach,
- leki flebotropowe – flawonoidy mają działanie wspomagające przez mechanizm podwyższenia napięcia ściany żył i aktywności limfakinetycznej.
